Softboxen en flitsparaplu's behoren tot de meestverkochte accessoires voor fotostudio apparatuur. Beide zijn hulpmiddelen om het licht te spreiden en te egaliseren, maar toch zijn er verschillen. In dit artikel lichten we deze toe.

Het principe van een diffuser

Een diffuser, ofwel een hulpmiddel om het licht diffuus te maken, zorgt ervoor dat het licht minder "hard" wordt. Een zachte belichting betekent dat lichte gedeeltes van het onderwerp minder reflecteren. Hierdoor kunt je in lichte partijen meer detail zien, doordat het geen groot wit vlak wordt.

Vaak is een foto goed gelijkmatig uitgelicht, maar zijn lichte of witte gedeeltes overbelicht. Met een diffuser, zoals een softbox of een paraplu, is de belichting gelijkmatiger.

Een ander belangrijk aspect is lichtspreiding. Een softbox of een flitsparaplu verdeelt het licht over een groter oppervlak. Dit minimaliseert het "hotspotting" effect: in het midden overbelicht en naar de randen toe aflopend licht.

Hoe werkt een flitsparaplu?

Een flitsparaplu werkt precies zo als een normale paraplu die je in de regen gebruikt. Opzetten en klaar. Hierin schuilt ook onmiddelijk de kracht van dit fotostudio accessoire: de snelheid waarmee je het in elkaar kunt zetten.

De paraplu wordt onder de flitser of lamp gemonteerd. Veel studioflitsers hebben in hun statiefkoppeling een bevesting voor paraplu's. Het licht schijnt dan in de binnenkant (holle zijde) van de paraplu. Bij een diffuus-paraplu gaat het licht dan door de paraplu heen. Het onderwerp bevindt zich dan aan de bolle zijde van de paraplu. Bij een reflectieparaplu kaatst het licht terug. Het onderwerp bevindt zich dan aan dezeflde kant als de flitser of lamp: aan de holle kant dus.

Hoe werkt een softbox?

Een softbox is een soort tent met een frame van flexibele stokken. De binnenkant is reflecterend.

Aan de voorzijde bevindt zich een transparant wit diffuusdoek. Vaak heeft een softbox ook nog een binnendiffuser, zodat het licht door twee diffusers gaat voor het op het onderwerp valt.

Dit betekent een nog zachtere en natuurlijkere belichting.

Hoe bouw je een softbox op?

In het midden van de softbox zit de montagering. De vier stokken (ook wel baleinen genoemd) steek je hier in. Bij een octabox (achthoekige softbox) steek je acht stokken in de montagering.

Daarna is de kap aan de beurt. Leg deze plat op de grond met de reflecterende zijde naar boven.

De vier baleinen komen in de bevestigingslusjes in de hoeken. Doordat de softbox strak opgespannen staat, kan het lastig zijn om de stokken in de juiste positie te wringen.

Daar is een truc voor: in twee hoeken zitten de lusjes met klitteband vast. Door deze los te maken, is er extra ruimte om de baleinen in het hoekje te krijgen. Als de stok er in zit, druk je het klitteband terug op zijn plaats.

Daarna  monteer je de binnendiffuser. Bij de meeste modellen wordt de binnendiffuser in de softbox bevestigd met haakjes of klitteband.

Als laatste bevestig je het diffuusdoek aan de voorkant. De softbox is nu klaar voor gebruik!

Verschillen in lichtopbrengst

Lichtopbrengst van een softbox

De softbox is van binnen bekleed met zilverkleurig reflecterend materiaal. Daarnaast is een softbox redelijk diep. Door deze interne weerkaatsing wordt het licht gebundeld voor het de softbox aan de voorkant verlaat. Het lichtrendement is hierdoor zeer hoog.

Dit betekent dat je flitsers mischien niet op volle kracht hoeft te gebruiken. De extra lichtopbrengst betekent ook dat je de flitsers iets verder weg kan zetten, zodat je als fotograaf wat meer bewegingsvrijheid hebt.

Lichtopbrengst van een diffuusparaplu

Bij een diffuus flitsparaplu gaat het licht heel veel kanten op en ontstaat een zeer grote spreiding. Dit betekent dat je er met meer vermogen in moet flitsen om het onderwerp net zo goed te belichten als met een softbox.

Je kunt dit compenseren door het ingestelde vermogen van de flitser op te schroeven, of door de flitser met paraplu dichterbij het onderwerp te plaatsen.

Lichtopbrengst van een reflectieparaplu

Bij een reflecterende flitsparaplu zit de lichtopbrengst tussen een softbox en een diffuus paraplu in.

Het licht is iets meer gebundeld dan bij een diffuus flitsparaplu, maar het is ook langer onderweg: het moet heen en terug.

Het licht legt dus een langere weg af waardoor er theoretisch een beetje lichtverlies optreedt, maar dit is nauwelijks merkbaar.

Verschillen in hanteerbaarheid

Je hoeft niemand uit te leggen hoe snel je een paraplu op kunt zetten. Dit is het grootste pluspunt aan een flitsparaplu: je kunt op locatie binnenn no time je studio opzetten.

Bij een softbox duurt dit wat langer. De stokken erin, het opspannen van de kap, de diffuusdoeken bevestigen: het kost een paar minuten per softbox. Een softbox in zijn geheel meenemen is een optie, maar je kofferbak is dan al snel vol. Een opgebouwde softbox neemt relatief veel plaats in. Daarom is op locatie een flitsparaplu een heel handige oplossing.

Verschillen in belichting

Bij een flitsparaplu is het licht minder sterk gebundeld dan bij een softbox. Bij de meeste foto's maakt dit niet uit. Het licht gaat alle kanten op en dit is alleen maar mooi, voor een perfect gelijkmatig belichte foto. Voor "high key" belichting, zoals de foto hiernaast, is het dus geschikt.

Soms wil je een foto waarbij bepaalde delen wel, en bepaalde delen niet belicht moeten worden.

Denk aan bijvoorbeeld een zwarte achtergrond. Die wil je liever niet teveel belichten, want dan lijkt hij op de foto vaak donkergrijs.

Zogenaamde "low key" belichting is met een paraplu heel moeilijk, maar met een softbox stukken makkelijker!

Conclusie

Al met al kan je dus stellen dat een softbox een betere en meer veelzijdige belichtingsmethode is. Voor gebruik op locatie kan het vervoer een probleem zijn. De softboxen nemen in de auto veel plaats in, en als ze ze uit elkaar haalt, ben je een paar minuten zoet met het opbouwen.

Als je op locatie wilt werken, dan is een flitsparaplu dus een uitkomst voor de meeste standaard (portret)foto's. De fotograaf die speciale effecten wil proberen, zal snel tegen de beperkingen van een paraplu aanlopen.

Vond je dit artikel waardevol?